Nafarroako gazteriak hizkuntza-tolerantziaren alde egiten du

Berriki aurkeztu den Eusko Ikaskuntzaren “Euskararen sustapena Nafarroan, erresonantzia soziala duten elementu diskurtsiboetatik abiatuta” azterlanak argi utzi duen moduan, Nafarroako biztanleriaren gehiengo zabal bat euskara sustatzearen alde dago. Aipatu txostenean jasotako datuen arabera, nafarren ia bi herenen jarrera euskara sustatzearen “aldekoa edo oso aldekoa” da, eta antzeko kopuru batek uste du, etorkizunera begira, euskaldunen kopuruak “gora egingo duela” Nafarroan.

Xabier Erizek eta Carlos Vilchesek egin duten azterlanak agerian uzten duenez, euskararekiko jarrera positibo hori are nabarmenagoa da nafar gazteen artean, ziurrenik, euskararen ezagutza-mailarik handiena duen adin-taldea delako. Izan ere, 30 urtetik beherako nafarren % 28,3k euskara “oso ongi” hitz egiten duela dio, eta kopuru hori % 37,9ra igotzen da “nahiko ongi” hitz egiten duela diotenak gehituta.

Gazteen artean den euskararen ezagutza biztanleria orokorraren artean dena baino nabarmen handiagoa da. Biztanleria orokorraren kasuan, euskara “oso ongi” edo “nahiko ongi” hitz egiten dutela diotenak % 22,6 dira, hots, gazteen kasuan baino 15,3 puntu gutxiago. Belaunaldien arteko arrakala hori askoz nabarmenagoa da 65 urtetik gorakoen kasuan, adin-talde horretan euskara “oso ongi” edo “nahiko ongi” dakitenak % 16,1 direlako.

Gazteei dagokienez, txostenak arrakala esanguratsu bat utzi du agerian. Izan ere, euskaraz hitz egiten ez duten gazteen artean, % 46,5ek aitortzen du euskara ikasi izana gustatuko litzaiokeela, baina erdiak baino gehiagok (% 53,5) dio ez duela euskara ikasteko interesik. Interes falta hori 20,5 puntu handiagoa da gazteen artean biztanleria orokorrean baino. Arrakala horrek nafar gazteen artean polarizazio bat dagoela iradokitzen du. Alde batean, euskara ikasi duten eta inoiz lortu ez diren gaitasun mailak dituzten gazteak leudeke; eta bestean, berriz, euskara ezagutzen ez duten eta belaunaldi helduagoak baino askoz interes gutxiago erakusten duten gazteak leudeke.

Inposiziorik gabe

Nafarroako gazteak, ia bere osotasunean, ados daude hizkuntza-gaietan ez dela inolako inposaketarik edo derrigortasunik egon behar. Egileek azpimarratu dutenez, azterlana burutzeko egin diren talde-saioetan ez dira euskararen inguruko muturreko iritziak azaldu. Talde horietan, adibidez, ez dira euskara Nafarroatik desagertu beharko litzatekeela defendatzen zuten edo Nafarroa osoan euskara derrigorrez ezarri beharko litzatekeela defendatzen zuten iritziak azaldu. Gazteen artean, gainera, hizkuntzen arteko bizikidetzaren ideia nagusitzen da. Zentzu horretan, 30 urtetik beherakoen % 93k uste du “errespetua eta elkarrekiko tolerantzia egon beharko lukeela euskararen eta gaztelaniaren artean eta bakoitzaren hiztunen artean”.

Adibidez, Larraungo gazteekin lan taldean planteatu zen “euskara jakiteak ez du zertan beharrezkoa izan behar, derrigorrezkoa jartzen duzunean zerbait, batzuek erreakzioa izan dezakete justu horregatik, ez delako hautu bat, eta delako zerbait jarri dizutena”. Eta Tuterako gazteen taldeak euskaraz ez dakitenen bazterketa-arriskua ere aipatu zuen: “Ez dadila baztertzailea izan, ez dadila inor baztertua izan euskaraz ez dakielako”

Gazteek adostasun-maila altua erakusten dute ere (10etik 8,5) “euskara babestu behar den kultur aberastasuna da” ideiarekin, nahiz eta balorazio hori batez besteko orokorraren azpitik egon (8,7).

Azterlanak ere erakusten du 30 urtetik beherakoak direla “euskararen erabilera alderdikoiak hizkuntzari kalte egiten diola” baieztapena gutxien babesten duen taldea, 10etik 6,4, batez besteko orokorraren 7,1aren aurrean.

Kultura eta hezkuntza sustapenaren alde

Nafar gazteak ere haurrentzat euskarazko jarduera gehiago eskaintzearen oso aldekoak dira (% 64,9), batez besteko orokorra baino arinki gorago (% 62,8). Ikuspegi positibo hori zeharkakoa da adin talde guztietan, ñabardura txikiekin.

Erakundeen paperari dagokionez, gazteen % 86,7 Nafarroako Gobernuak euskara sustatzeren aldekoa da. Gainera, 30 urtetik beherakoen % 51,5ek uste du euskara “orain baino gehiago” sustatu beharko litzatekeela. Gazteen % 11,6k soilik uste du sustapena murriztu beharko litzatekeela, batez besteko orokorra baino (% 13,3) 1,7 puntu baxuago.

Nafar gazteak dira ere Foru Erkidegoan dauden euskaldunen kopuruari dagokionez talderik baikorrena. Izan ere, 30 urtetik beherakoen ia % 17k uste du biztanleriaren erdiak baino gehiagok hitz egiten duela euskaraz; aldiz, Nafarroako Estatistika Institutuaren (Nastat) datuek % 26,7an kokatzen dute zifra hori, eta VII. Inkesta Soziolinguistikoak, berriz, % 24,7an.

Pertzepzio honek 65 urtetik gorakoen taldearekin kontrastatzen du. Kasu honetan, % 6,2k soilik uste du biztanleriaren erdiak baino gehiagok ezagutzen duela euskara.

Eusko Ikaskuntza eta Nafarroako Gobernuko Memoria eta Bizikidetza, Kanpo Ekintza eta Euskara Departamentuaren arteko hitzarmenaren esparruan egindako ikerketa honen arduradunek emaitzak “berritzaile eta garrantzitsu” gisa kalifikatzen dituzte Nafarroan euskararen sustapena jorratzeko.