“Opari bat da gaurko gazteek Errobiren erreferentzia izatea”

Aurten 50 urte bete dira Errobi sortu zenetik. Nola ari zara bizi-tzen urteurren berezi hau?

–Orokorrean pozik. Ez zen erreza iraganaren hotsak eta soinuak berreskuratzea mende erdi pasa eta gero. Hastapen batean zalantzak bagenituen hor, baina laster gure automatismoak hartu ditugu, hainbat kontzertu egin ditugu. Ia bukatzear gaude gure berpizte hau. Orokorrean hartuta oso pozik gaude, oso emankorra izan da.

Harrera ezin hobea izan da, jendeak gogoz hartu du Errobiren itzulera txikia.

–Bai, eta guretzat sorpresa handia izan da hori. Gure hasierako zalantzak musikalak ziren gehienbat, horrekin kontatzen genuen, baina batez ere zein jende mota, zein publiko etorriko zen. Publikoa balitz, zein publikoa izanen zen. Sopresa handi bat izan da halako erantzunea ikustea. Publiko aldetik denetarik izan da, oso publiko zabala eta anitza. Kasko zuri eta soil asko, baina baita gazte parrasta bat. Hori guztia kontutan harturik, egin dugunak zerbaitetarako balio izan duela uste dut. Erantzuna uste nuena baino askoz ere handiagoa eta txukunagoa izan da. Oso pozik gaude alde horretatik.

Atzematen da jende gaztearen artean ere jarraitzaileak badituzuela...

–Bai, badirudi iragana ez dela hilda edo kutxa batean sartua, bizirik dagoela oraindik. Zergatik egon den itzulera hori, hori bai ezin erantzunezko galdera dela, ez dakit nola esplikatu, ez dakit gaur egungo gazteek Errobiren erreferentzia izatea zergatik gertatu den. Gu bezalako artista eta musikari batzuentzat izan daitekeen oparirik handiena da, hor konturatzen zara mende erdi honetan ez garela alferrik ibili, zeozer utzi dugula, harnasa bezala. Itzulerak zikloak dira azken finean, aurten 80kora itzultzen gara, datorren urtean 90eko hamarkadarakoa… Horretan ezin sartu.

Akaso izan daiteke Errobiren kantuek ez dutelako gaurkotasunik galdu, testuinguru politikoa eta soziala asko aldatu bada ere? Edo ez da dirudien bezainbat aldatu?

–Ba bai, zoritxarrez. Gu hasi ginenean uste genuen laster batean gauzak bide onetik joanen zirela, eraldatzea etorriko zela. Eta hor gaude oraindik, badirudi funtsean gauzak ez direla asko-asko aldatu. Bai kanpotik, akaso, baina oinarrian ez. Gurea beti zalantzan dagoen egoera bat da. Zerbait aipatzekotan euskararen egoerarena aipatuko nuke, hobetzear egon beharrean ez ote den okertzear… Horrek min handia ematen dit, gehienbat gure borroka hori zelako. Gai politikoak bideratzeko beti erabaki izan dut euskaraz egin behar zela, azken finean gure funtsa euskararen inguruan da. Bestela ez du zentzurik.

Euskara izan zenuten aldarri eta oinarri 1970eko hamarkada hartan Errobirekin hasi zinetenean, musikak helburu politiko zehatz bat zuen garaian.

–Musikaren dinamika aurrera eramatea zen gure asmoa, ez ginen soilik borroka politikoan zentratu. Izan ere, gai politikoak eta sozialak oso minbera zeuden, alde guztietatik. Musika, askotan, izaten zen aitzakia moduko bat beste mezu batzuk zabaltzeko, jendearen gogoa pizteko. Esan beharra dut, hala ere, oso desberdina zela Iparraldearen eta Hegoaldearen arteko egoera, bistan denez. Kezkak desberdinak ziren. Esango nuke Iparraldean musikak garrantzi gehiago zuela, beharbada. Gu hasi ginenean naturalki atera zitzaigun garaiko musika egitea, rock musika eta gure garaikoen musika egitea, nahaste-borraste bat egitea atera zitzaigun. Garaiko musikaz jabetuz, azken finean. Iparraldean horrek bazuen bere sena, eta Hegoaldean gehiago zen militantzia kontua. Militantziaz egiten ziren gauzak, erokeriaz ere erranen nuke batzuetan, eta mitinak bilakatzen ziren maiz kontzertuak. Horrek ekarri zuen musika aitzaki bat izatea gauzak bideratzeko. 1978tik aurrera gauzak aldatu ziren eta musikaren tokia handituz joan zen, gaur egun arte.

Errobi euskarazko rockaren ai-tzindaria izan zen. Garai hartan jabetzen zineten bide berri bat irekitzen ari zinetela?

–Ez, ez, ez, batere ez. Ni hasi nintzen Daniel Landarteren testu batzuk egokitzen, Mixel Ducaurekin batu nintzenean biok elkarrekin hasi ginen musika sortzen... Naturalki sortu ziren gauzak, entzuten genuen musika berrargitaratzen genuen, naturalki musika hori bazen rock musika eta folk musika, biak esango nuke. Betiere kontuan izanik nondik gentozen eta musika tradizionalari ere tokia uzten. Ez genuen pentsatua beste ezer, ez ginen konturatzen gaur esaten diren hitz potolo horiena.

Aitzindari denborak bilakatzen zaitu, ezin erabaki.

–Bai bai, hori da.

Urteurren birek ematen dute iraganari errepasoa egiteko parada. Atzera begiratzen duen horietakoa zara? Nostalgikoa zarela erranen zenuke?

–Ezetz errango nuke, horrek bere arriskua du, iraganean finkatua gelditzearena eta aurrera egiteko gogorik ez edukitzearena. Agian noizbait gertatu izan zait, baina orokorrean ez. Denboraren bortxaz egia da konturatzen ari naizela zerbait egin dudala, hor geldituko den zerbait, eta hori poztekoa da. Ez dakit hori nostalgikoa izatea den, baina lorpen bat izan dela konturatzen naiz. Horrekin konformatzen naiz, baina beti aurrera begiratuz.

Denborak aunitz aldatu dira, musika egiteko moduan zein musika kontsumitzeko moduan, ezta?

–Bai, ikaragarri aldatu da, dudarik gabe, beste gauza asko bezala, azken finean. Musikaren hedadura gaian, nik uste eskuragarri guztiak ezagutu ditugula: hasita LP txikietatik, bi kantu daramaten diska txikiekin, gero LP handiaetara, gero kasettera eta ondoren disko konpaktura. Orain, sareetan zabaltzen den musika guztia. Nostalgia aipatuta, nostalgiko jartzekotan erranen nuke LP-aren itzulerarekin harrituta nagoela. Ez dakit sinbolikoa den edo moda bat den, baina bitxia egiten zait jendea berriz eskuragarri horien bueltan egotea. Baina tira, azken finean eskuragarri batzuk dira eta musika entzutea diskotik, konpaktotik edo saretik… Azkenean inportanteena musika entzutea da.

Akaso bazegoen fisikoa den euskarriren bati atxikitzeko beharra…

–Bai, eta ez dakit horri nola deitu behar zaion. Betiere onuragarriak dira horrelako gauzak. Ni gaur egun ez noa LP-ak erostera, baditut urtetan pilatutakoak sobera, baina ulertzen dut jendeak behar duela exotismo pixka bat ere. Dena den, erran duten bezala garrantzitsuena edozein modutan musika entzuteada. Beste guztia moduak bakarrik dira.

Kontzertuetan musika entzutea izan daiteke modurik hoberena?

–Hori, hori! Azken finean musikari baten helburua ez da plastikozko borobil batean sartzea bere artea, funtsezkoa da zuzenekoa, edo niretzat behintzat hala da. Eskuragarri horrek ekartzen badu jendea kontzertutara hurbiltzea, eta ez naiz nire kontzertuetaz bakarrik ari, orokorrean baizik, hori da musikari baten edo artista baten helburua. Lehenik, kontzertua, eta gero gainerakoak. Kontzertuak badira, baina gero eta zailagoa da gazte talde batek edo artista batek bere lana eta artea kalera ateratzea, argitaratzea eta ezagutzera ematea. Eta hor badago kezka bat, musikaririk ez badago, musikarik ez delako egonen. Hor bultzada bat egin beharra da, kontzertuak antolatzen eta jendea kontzertu horietara erakartzen.

Zuk nola bizi duzu oholtza gaineko esperientzia, 50 urteko bide horren ondoren? Zirrara berdina da?

–Zirrara ez da asuntoa, desberdin gertatzen zaidana azken urteotan da kontzertuak nola bukatzen ditudan da. Baina momentuan bai, ez nuke esango 25 urtekin nuen garra berdina dudanik baina gogo berdina da, hori ez da aldatzen. Eta hori hor deino, pentsatzen dut oholtza gainera igotzen segituko dudala.

Larunbat honeta Iruñeko Gayarre antzokia izanen duzu eszenatoki, hainbatean egon zara bertan, ezta?

–Bai, bost edo sei aldiz, bai. Asko maite dut antzoki hori, historia baten aretoa delako. Toki ederra da, asko gustatzen zaizkit horrelako tokiak. Proposatu zigutenean bertan kontzertua ematea, aukeran eman zutelarik, nik hasiera erran nuen Gayarre oso toki egokia dela, niretzat erreferentzia bat da. Toki bizi bat.

Iruñean oholtzetan ikusi zaitugu baina baita kalean ere, Karmen kalean zehazki sanferminetan, azken urteotan Ibil Bediko edo Zaunka taldeko musikari gazteekin adibidez. Horrek ere badu bere xarma, ezta?

–Oso, oso. Eta Karmen kalekoak badu zerbait berezia. Aipatu dituzun horiekin bai, eta hastapen batean, deitu zidatenean Fermin Balentziarekin aritu nintzen. Ferminekin egotea eta jotzea beste gauza bat da, berarekin hitz egitea… Inguru berezia da, ez da Gayarre baina asko gustatzen zaizkit horrelako tokiak ere, jendea hurbil edukitzea eta disfrutatzea.

Entzule gisa, jarraitzen dituzu egungo musikariak?

–Saiatzen naiz, nire neurrian. Produkzio asko dira eta ezin ditut den-denak begi-bistan edo, hobe esateko, belarri-bistan eduki. Baina bada gaia eta materiala. Azken aldian argitaratu diren gauzen artean, bat aipatzeagatik, Olaia Inziarte adibidez aipatuko nuke. Kantari oso berezia da. Eta beste asko eta asko daude. Plazer egiten du jendeak musika egiten jarraitzea eta bere lana argitaraten jarraitzea, nahiz eta geroz eta zailagoa.