Katarroak, gripeak eta covid-19a ere indartsu itzultzen dira neguro, medikuen kontsultak eta Euskal Herriko ospitaleetako larrialdietako kontsultak betez, infekzio biriko ohikoenen parte baitira, baina ez dira infekzio bakarrak.
Hainbat azterlanen arabera, neguan arnas infekzioek lehen mailako arretako eta larrialdietako pediatriako kontsulten herena baino gehiago eragiten dute, eta, hain zuzen ere, ospitaleratze ugari eragiten dituzte urte sasoi honetan.
Kontuan izan behar da neguko hilabete hauekin arnas infekzioa izateko arriskua handitu egiten dela, eztarria infektatu baitaiteke, eta horrek giro egokia ematen die germenei edozein infekzio hasteko bertan.Ildo horretan, zein dira neguko infekzio ohikoenak eta zein faktorek eragiten dute infekzio horien garapenean? Horri dagokionez, asko dira neguan infekzio ohikoenak prebenitzeko iritzia ematen ari diren espezialistak, eta Osakidetzak ere gripeari eta hotzeria arruntei buruz hitz egin du dekalogo batean, herritar guztiek jakin dezaten nola prebenitu eta kutsatu ondoren nola jokatu.
Katarroa
Katarroa da neguko egun hauetako birusik ohikoena. Arnas birus batek sortzen du, eta narritadura sortzen du eztarrian eta sudurrean. Nabarmendu behar da oso garrantzitsua dela katarroak ondo tratatzea, gaixotasun larriagoak eragin ez ditzaten, hala nola bronkiolitisa, bronkitisa edo, kasu larriagoetan, pneumonia. Zein dira katarro arrunt baten ohiko sintomak? Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailak eta Osakidetzak bere webgunean azaldu dutenez, katarroaren sintoma nagusien artean sudurreko kongestioa, faringeko eragozpenak, doministikuak, mukiak eta begietako narritadura daude. Batzuetan, sukarra ere ager daiteke, baina gripean baino arinago.
Hala, katarroa “prozesu bat da, eztularekin, sudur-kongestioarekin, negar-jarioarekin eta mukiekin agerian geratzen dena. Normalean, infekzio biral batek sortzen du, eta modu naturalean konpondu ohi da 3-10 egun igaro ondoren, inolako tratamendurik gabe. Katarroak tratatzeko antibiotikorik ez erabiltzea komeni da, ez baitira eraginkorrak era gaizki erabiltzen badira gero eta germen erresistenteagoak garatzea faboratzen baitute”, azaltzen dute Osakidetzatik.
Beharbada, sintomarik gogaikarriena eztula da, batzuetan gehiago irauten baitu eta espektorazioa (karkaxak) ere izaten baitu, nahiz eta prozesua ez okerragotu. Izan ere, eztula da organismoaren defentsa-mekanismorik garrantzitsuenetako bat, jariakinak kanporatzea errazten baitu.
Zer gomendio dira lagungarriak sintomak arintzeko?
“Kutsadurak galarazteko higiene-neurriak muturreraino eraman beharko dira, beste inork gaixotasuna izan ez dezan. Muturreko higienea bereziki garrantzitsua da sintomak agertzen direnean”, erantsi dute Osakidetzatik. Gomendioen artean hauek nabarmentzen dira: eskuak maiz garbitzea ura eta xaboia erabiliz birusen hedapena saihesteko eta beti eztul edo doministiku egin eta mukiak zintzatu ondoren; ahalik eta urrutien egotea (gutxienez 1 metro) sintomarik ez duten pertsonengandik; eztul edo doministiku egiterakoan ongi estaltzea ahoa eta sudurra besoarekin edo zapi batekin arnas jariakinik ez zabaltzeko; ahal dela, erabili eta botatzeko mukizapiak zintz egiteko erabiltzea eta erabili bezain laster botatzea.
“Kutsadurak galarazteko higiene-neurriak muturreraino eraman beharko dira, beste inork gaixotasuna izan ez dezan"
Bestalde, komeni da likido gehiago ahoratzea, behar bezala hidratatuta egoteko, geletan berogailuek lehortutako giroa umetzea, urez betetako ontziak edo hezegailu elektrikoak ipinita, ur gaziarekin edo gatz-serumarekin sudur-garbiketak egiteak sudur-kongestioa arindu ohi du, klima eragiten duen eztul lehorrerako, erabilgarriak dira eztulerako pilulak edo karamelu gogorrak eta alergia izanez gero, komeni da ez izatea kontakturik alergenoekin (polena, animaliak, hautsa, eta abar).
Noiz galdetu behar zaie osasun langileei?
Arnasa hartzeko zailtasuna, saihetsetan edo belarriko mina izanez gero sendagilearengana jo behar da, 38 gradutik gorako sukarra izanez gero, 3 egunetik gora, odola edota muki berde edo horixka duten karkaxak kanporatuz gero, buruko min oso handia izanez gero edo Eztulak okerrera egin duela atzemanez gero sintomak agertu eta 10 egun igaro ondoren.
Gripea
Gripea gaixotasun infekziosoa da eta, hiru mota hauetako birusen batek sortua: A, B eta C. Hiru mota hauetan ohikoenak lehenengo biak dira. Gaixotasunaren sintomak kutsapena gertatu ondorengo bosgarren egunean edo hasten dira agertzen eta ohikoenak honako hauek dira: sukar altua, buruko eta muskuluetako mina, ahulezia eta ondoez orokorra. Batzuetan sudurreko kongestioa, eztarriko mina eta eztula ere agertzen dira.
Gaixotasun honek edozein pertsonari erasan diezaioke. Halere, badira kolektibo batzuk gripearen ondorioak era larriagoan jasaten dituztenak. Adineko pertsonak dira eta beste osasun arazoren batzuk dauzkatenak (diabetes, BGBK, giltzurrunetako edo gibeleko gaixotasuna, etab.). Kasu hauetan gaixotasuna konplika daiteke eta horregatik, guztiz komenigarria da arriskudun kolektibo honek gripearen aurkako txertoa hartzea. “Gripea oso gaixotasun kutsakorra da eta airearen eta listu tanta txikien bidez zabaltzen da. Gripe kasuak, batez ere, udazkenaren amaieran eta neguaren hasieran agertzen dira”.
Gripearen diagnostikoa klinikoa eta epidemiologikoa da, eta ez da gomendatzen antibiotikoak erabiltzea birusari aurre egiteko. Gripea edukiz gero, egokiena hainbat neurri lagungarri hartzea da, adibidez, antitermikoak erabiltzea, ohean egotea eta ongi hidratatzea.
Gripearen diagnostikoa klinikoa eta epidemiologikoa da, eta ez da gomendatzen antibiotikoak erabiltzea birusari aurre egiteko
“Gripearen prebentzioari dagokionez, egokiena eta eraginkorrena txertatzea da. Esan beharra dago, gripearen aurkako txertoak ez duela kasu guztietan gaixotasuna harrapatzea eragozten, baina harrapatuta ere, arinagoa izaten da eta konplikaziorik gabea. Txertoak ez dauka ia batere kontraindikaziorik, oilo arrautzekiko hipersentikortasuna salbu, eta eman dakieke emakume haurdunei ere. Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailak urtero egiten du kanpaina bat arrisku taldeei zuzendua, irailean eta urrian”, dio Osakidetzak.
Bronkiolitis akutua
Biriketako bronkio txikietan eragina duen infekzio bat da. Birus batek eragiten du, normalean arnas birus sintzitialak (ABS). Epidemia garaian agertzen da, urritik martxora bitartean, eta batez ere 2 urtetik beherakoei eragiten die. Gehienetan koadro arina da, baina haur goiztiarretan, 6 hilabetetik beherakoetan edo aldez aurretik osasun-arazoren bat dutenetan larriagoa izan daiteke; batzuek ospitaleko tratamendua behar izaten dute.
Hasieran, katarro arruntaren sintomak agertzen dira: eztula eta mukiak. Baliteke sukarra izatea. 2-4 egun igaro ondoren, arnas zailtasunak ager daitezke. Nabaritzen da arnasa azkarrago hartzen duelako eta jatea kostatzen zaiolako.
Batzuetan, bularraldean zarata “txistukariak” entzuten dira, saihetsak markatzen zaizkio, bularra hondoratzen zaio edo tripa mugitzen du arnasaldi bakoitzean
Batzuetan, bularraldean zarata “txistukariak” entzuten dira, saihetsak markatzen zaizkio, bularra hondoratzen zaio edo tripa mugitzen du arnasaldi bakoitzean. Bronkiolitis akutua prebenitu egin daiteke. Aire bidez transmititzen denez, pertsonatik pertsonara kutsa daiteke, eztul edo doministiku egitean eta kutsatutako gainazalak ukitzean. Beraz, hau gomendatzen da: eskuak garbitzea, haurrak hotzeria edo katarroa duten pertsonekin kontaktua izatea saihestea, ez eramatea haurtzaindegira infekzio hori diagnostikatu badiote, kutsatzea saihesteko. 2024-2025eko denboraldian, produktu immunizatzaile bat emango da (Nirsevimab). “Berehalako babesa eskaintzen du, ematen den unetik. Horrela, eta egungo datuen arabera, kasuen % 80an, gutxi gorabehera, ospitaleratzea prebenitzea lortzen da”, azpimarratu du Osakidetzak.
Laringitisa
Neguko hilabeteetako arnas infekzioetako bat ere bada, eta haren sintomak bronkiolitisaren antzekoak izan daitezke, hala nola eztul lehorra, arnasteko arazoak eta arnasteko zaratak. Hala ere, laringeari eragiten dio, hau da, goiko arnasbideei, eta horrek hantura eragiten dio. Arnas gaixotasun hori sarriago gertatzen da hilabete hotzenetan, eta, oro har, adin pediatrikoetan detektatzen da, sei hilabetetik sei urtera, haurren kasuan.
Jatorri birikoko edo bakterianoko amigdalitisa
Eztarriko infekzio bat da, askotan gerta daitekeena, eta kasu batzuetan amigdalak ateratzea gomendatzen da. Amigdalitisak irritazioa eragiten du amigdaletan eta sukarra, besteak beste. Jatorriaren arabera, antibiotikoen erabilera agindu daiteke.
Nabarmendu behar da, halaber, infekzio hori oso ohikoa dela haurtzaroan, haurren bizitzako lehen bospasei urteetan
Infekzio birikoak dira kausa ohikoenak. Nabarmendu behar da, halaber, infekzio hori oso ohikoa dela haurtzaroan, haurren bizitzako lehen bospasei urteetan. Bizitzako lehen 5-6 urteetan, haurrak germen ugarirekin kontaktuan jartzen dira lehen aldiz. Askotan, mikrobioak sudurretik eta ahotik sartzen dira, eta amigdalak infektatzen dituzte, amigdalitisa eraginez.
Eztarriko mina
Eztarriko mina ohiko sintoma da. Kasu gehienetan, infekzio biriko batek sortzen du, eta horrekin batera azaleratzen dira hozturaren sintomak, hala nola, mukiak, negar-jarioa, doministikuak eta sudur-kongestioa. Kasu hauetan tratamendua sintomatikoa da. 10 kasutatik 1en, infekzioa sortzen duen agentea bakteria bat da, zehazki, Streptococcus A bakteria. Kasu horietan, eztarriko minarekin batera agertzen dira sukarra, angina-hantura, eta ez dira hozturak ohikoak dituen sintomak agertzen. Infekzioa agente bakteriano horrek sortu duela susmatzen baldi bada, hori diagnostikatzeko proba erraz bat egin daiteke osasun-zentroan eta, ondoren, diagnostikoari dagokion tratamendua adierazten da.
“Kutsatzea ekiditeko, higiene-neurriak arreta handiz bete behar dira, bereziki sintomak azaleratzen diren egunetan; familiartekoek gaixotasuna pairatzea ekidingo da; Eskuak maiz garbituko dira ur eta xaboiarekin, birusa transmititzea ekiditeko, eta beti egingo da eztul egin, doministiku egin eta mukiak kentzean; sintomak ez dituzten pertsonengandik ahalik eta distantzia handiena hartzea; eztul edo doministiku egitean, ondo estaliko dira ahoa eta sudurra, ukondoarekin edo zapi batekin, arnas-jariakinak geldiarazteko; ur, ezti eta limoiarekin gargarak egitea gomendatzen da, egunean hainbat aldiz, irenstean ondoeza arintzeko”.
Azkenik, likido gehiago edateak, elikagai hotzek edo giro-tenperaturakoek irensteko garaian ondoeza sentitzea murriztuko dute. Likido eta elikagai beroak ekidin itzazu. n
